تـمركز حواس ...و چند تمرين برای تمركز بيشتر

علی نایبی / مشاور تحصیلی   تمركز حواس به زبان ساده یعنی وقتی كاری انجام می‌دهیم، تمام فکر و ذهن‌مان معطوف بر آن باشد.  در هنگام مطالعه، تمركز حواس اهمیت بیش‌تری پیدا می‌كند زیرا هر چه با تمركز بیش‌تری مطالعه كنیم، در زمان كمتر، راندمان بیش‌تری خواهیم داشت. در این مقاله، قصد طرح مباحث تئوری نداریم و می‌خواهیم چند تمرین عملی برای افزایش تمركز حواس هنگام مطالعه را به شما بیاموزیم؛ اما قبل از آن، مهم‌ترین عوامل حواس‌پرتی یعنی نقطه‌ی مقابل تمركز حواس را بررسی می‌كنیم. تلویزیون:  می‌دانیم هنگامی كه تلویزیون تماشا می‌كنیم، در هر ثانیه، حدود 60 تصویر از جلوی چشممان می‌گذرد و وقتی كه یك صدای هماهنگ با این تصویر پخش شود، نوار مغزی ما با بیش‌ترین دامنه، فعالیت می‌كند؛ از این رو، ذهن شخص وقتی از جلوی تلویزیون بلند می‌شود، همچنان علاقه‌مند است با همان میزان دامنه، فعالیت كند؛ اما برای یادگیری، به این مقدار دامنه نیاز نیست. از فعالیت مغز، حدود 30% برای یادگیری، درگیر می‌شود و 70% باقی‌مانده، به پردازش موضوعات دیگر می‌پردازد و این یعنی حواس‌پرتی. طبق تحقیقات، بعد از گذشت 70% مدت زمان تماشای تلویزیون، میزان تمركز شخص بسیار كم خواهد بود، مثلاً اگر یك ساعت تلویزیون تماشا كنید، تا 45 دقیقه پس از آن، میزان حواس‌پرتی‌تان از حالت طبیعی بیش‌تر است؛ پس بهتر است تماشای تلویزیون را به عنوان استراحت بین مطالعه‌تان قرار ندهید و چقدر عجیب است كه بعضی‌ها می‌گویند با تماشای تلویزیون هنگام مطالعه، بهتر یاد می‌گیرند!!!  مطالعه نامنظم  اگر مدت زمان مطالعه‌ی روزانه‌ی شخص، مرتباً تغیری كند، میزان حواس‌پرتی‌اش هم به تناسب، بیش‌تر می‌شود. طبق تحقیقات یكی از مؤسسات آموزش زبان انگلیسی، یكی از مهم‌ترین دلایل موفقیت دانش‌آموزان آن مؤسسه در یادگیری زبان آن است كه مجبور هستند، هر روز و یا به طور منظم در یك ساعت مشخص و در روزهای مشخصی از هفته، زبان انگلیسی بخوانند. هر چه منظم‌تر درس بخوانید، میزان حواس‌پرتی‌شما نیز كمتر خواهد شد؛ حتی اگر مدت زمان مطالعه‌ی روزانه‌‌ی شما كم است، سعی كنید همین مقدار را هر روز ثابت نگه دارید و از نوسان زیاد مدت مطالعه، بپرهیزید. هنگام مطالعه‌ی یك درس خاص برخی از دانش‌آموزان هنگام مطالعه‌ی یك درس خاص، مرتباً حواس‌شان پرت می‌شود، مثلاً از آن درس لذت نمی‌برند، فضای كلاس و یا عوامل دیگر باعث شده كه موقع مطالعه‌ی این درس، مرتباً حواس‌شان پرت شود. بهترین كار برای تمركز حواس، آن است كه درس مورد نظر را هر روز اما به مدت زمان كوتاه بخوانند، مثلاً هر روز از ساعت 7 تا 45/7 صبح، آن درس را بخوانند، خیلی زود میزان تمركزشان در آن درس افزایش می‌یابد. عوامل زیادی را برای حواس‌پرتی ذكر می‌كنند؛ اما ما سعی كردیم، مهم‌ترین‌ها را ذكر كنیم. حال به سراغ تمرین‌های عملی تمركز حواس برویم. تمرین‌های عملی برای تمركز حواس 1-همان‌طور كه می‌دانید، هر بخش از مغز انسان، مخصوص انجام فعالیتی خاص است، مثلاً بخشی مربوط به شنوایی، بخشی مربوط به بینایی‌، بخشی مربوط به لامسه و... از نظر مساحت، بخشی از مغز كه مربوط به شنوایی است، از بقیه‌ی بخش‌ها بیش‌تر است. از این رو، برای افزایش تمركز، به این صورت عمل كنید. چشم‌های‌تان را ببندید و فقط بشنوید؛ سعی كنید، 3 صدای متفاوت را در اطراف‌تان تشخیص دهید. گاهی باید چند دقیقه صبر كنید. هیچ ایرادی ندارد، صبور باشید و با این كار، الكتریسیته‌ی ساكن موجود در اعصاب شنوایی، تخلیه می‌شوند و وقتی چشم‌های‌تان را باز می‌كنید و مطالعه را ادامه می‌دهید، متوجه خواهید شد كه میزان تمركزتان چندین برابر شده است. اگر میزان حواس‌پرتی‌تان زیاد است، هیچ اشكالی ندارد كه هنگام مطالعه، چندین بار این كار را انجام دهید یعنی به محض احساس حواس‌پرتی، این تمرین را انجام دهید. (از این تمرین در ورزش یوگا، بسیار استفاده می‌شود.) 2-یكی از كارهای بسیار مفید برای افزایش تمركز، نوشتن هنگام خواندن است، یعنی وقتی دارید موضوعی را می‌خوانید، كلمات مهم و بخش‌هایی كه احساس می‌كنید باید به خاطر بسپارید را بنویسید. این نوشته لازم نیست، تمیز و مرتب باشد و یا مثل یك خلاصه‌نویسی باشد؛ صرفاً نوشتن به خاطر درگیر كردن بخشی از نیمكره‌ی راست مغز، میزان تمركزتان را افزایش می‌دهد. 3-همان‌طور كه در بخش‌های قبل هم گفتیم، منظم درس خواندن، تمركزتان را واقعاً افزایش می‌دهد، پس سعی كنید میزان مطالعه را حتی المقدور ثابت و منظم نگه دارید. شاید رسیدن به تمركز حواس مطلوب، كمی زمان ببرد؛ پس باید صبور باشید، مثلاً گاهی اوقات می‌خواهید كه به چیزی فكر نكنید تا متمركز‌تر درس بخوانید، اما به این موضوع فكر می‌كنید كه به هیچ موضوعی فكر نكنید و از این نوع مشكلات در اوایل تمرین تمركز هست؛ پس نگران نباشید و از امروز تمرین‌ها را شروع كنید.

مراحل برنامه‌ریزی درسی

دکتر اکبر قربانیفرد  / مشاور تحصیلی

 

زمانی که مقاله حاضر را میخوانید، بخشی از برنامه مطالعاتی تابستان و دومین آزمون گام اول را پشت سر گذاشته اید، بنابراین توصیه میشود با توجه به روند چند هفته اخیر و نتایجی که از برنامه ریزی قبلی خود گرفته اید (در کنار تحلیل و بررسی کارنامه های آزمون دوم)، برای هفته های باقیمانده، شرایط مطلوب تری را برای کسب نتیجه بهتر فراهم کنید.

اما برای ایجاد این شرایط جدید که موجب کسب نتایج بهتری میشود، باید چگونه عمل کرد؟ 

عوامل متعددی در رسیدن به هدف فوق، دخیل خواهد بود:

افزایش ساعت مطالعه، تقویت نقاط ضعف درسی، افزایش بازدهی مطالعه، انتخاب کتابهای کمک درسی مناسب، رعایت  شیوه های صحیح مطالعه، برنامه ریزی و...

یک برنامه ریزی صحیح و معقول که قابلیت اجرایی هم داشته باشد، از مهمترین عوامل موفقیت هر کنکور ی محسوب میشود که در ادامه مقاله، به تشریح کامل آن میپردازیم. 

اگر بخواهیم  هر کاری را  با کمترین اشکال ممکن پیش ببریم، ناچار هستیم که آن را از حالت کلی به  اشکال کوچکتری تقسیم کنیم تا بتوانیم با انجام هر کدام از این اجزای کوچکتر،  کل کار را درست انجام داده باشیم، با این تفاوت که آن را دقیقتر، کاملتر و با کمترین نقص پیش برده ایم.

 همراهان کنکوری عزیز، روند برنامه ریزی درسی هم از این قاعده فوق مستثنی نیست. برای  اینکه قادر باشیم یک برنامه ریزی خوب، منسجم و قابل اجرا داشته باشیم، باید آن را به چندین مرحله ذیل تقسیم کنیم:

1.تخمین و محاسبه میزان کل ساعت مطالعه در طول یک هفته.

2.تعیین  مباحث مورد نظر، که بایستی در فاصله بین دو آزمون مطالعه شود.

3.تخمین و محاسبه میزان ساعت موردنیاز  برای مطالعه هر درس یا مبحث.

4.تعدیل، تنظیم و ویرایش نهایی ساعتهای مطالعه موردنیاز مباحث.   

5.پخش نهایی مباحث مطالعاتی در طول ایام هفته.

تشریح موارد فوق:

1-  تخمین و محاسبه میزان کل ساعت مطالعه در طول یک هفته:

برای یک داوطلب کنکوری، ضروری است که ساعت مطالعه بیشتری را نسبت به دورهی دبیرستان داشته باشد، در غیر این صورت نمیتواند نتایج قابل قبولی را از آزمونها، چه درکوتاه مدت و چه در بلندمدت بگیرد. بنابراین با توجه به روزهای کلاسی و زمانهایی که صرف سایر موارد در زندگی شخصی هر فرد میشود، حداکثر وقت مفید مطالعاتی را تعیین کنید. به طور مثال: دانش آموزی که پنج روز در هفته به کلاس میرود و دو روز دیگر هم تعطیل است؛ میزان ساعت مطالعه او  در روزهای مدرسه میتواند بین 3 تا 6 ساعت و در ایام تعطیل  بین 6 تا 12 ساعت باشد که با این حساب میتوان حداقل 25 ساعت و حداکثر تا 60 ساعت در هفته، زمان مفید برای مطالعه در منزل صرف کرد. 

(هر چند نباید سقفی برای مطالعه قائل شد.)

توجه 1:  بعد از تعیین حداکثر ساعت مطالعه، میتوان در صورت نیاز برای عادت کردن به ساعتهای مطالعه بالا، ابتدا از ساعتهای کمتری شروع کرد و سپس درطی 3 تا 6 هفته آینده، به حداکثر ساعت مطالعه رسید.

توجه 2:به طور مثال برای رسیدن به 30 ساعت در هفته، بدین صورت میتوان عمل کرد:

 هفته اول:20 ساعت، هفته دوم: 23 ساعت، هفته سوم: 25 ساعت، هفته چهارم: 28 ساعت و  هفته پنجم:30 ساعت 

2 -تعیین مباحث موردنظر، که باید در فاصله بین دو آزمون مطالعه شود.

با توجه به برنامه درسی کلاسهای صبح (تکالیف) و محتوای برنامه کنکورهای آزمایشی، حجم مباحث درسی مشخص میشود.

توجه 1:پرداختن به مباحث ضعیفتر که نیاز به کار بیشتری دارند هم میتواند جزو مباحث درسی باشد که باید در طول هفته مطالعه کرد.

توجه2:وارد کردن مباحث بیشتر در برنامه مطالعاتی هفتگی در قالب فوق برنامه (خارج از مباحث تدریس شده و برنامه آزمونها) باید در مواقعی انجام شود که شما وقت و انرژی کافی روی مباحث اصلی ( برنامه آزمون و تکالیف) گذاشته باشید و در صورت داشتن وقت اضافه، ابتدا به مباحث ضعیفتر و سپس به فوق برنامه بپردازید.

توجه 3:  در تعیین نهایی مباحث مورد نظر، به حجم کار تستی و تشریحی موردنیاز در هر مبحث هم دقت کنید، زیرا  در صورت  بلندپروازی، دیگر فرصتی برای مطالعه سایر مباحث باقی نمی ماند.

3-  تخمین و محاسبه میزان ساعت موردنیاز  برای مطالعه هر درس یا مبحث:

با توجه به تجربه ای که از نحوه مطالعه و  سرعت کار خود دارید، در کنار حجم کار تستی و تشریحی مشخص شده برای هر مبحث، زمان موردنیاز را برای مطالعه و پوشش کامل مباحث هر درس تعیین کنید. به طور مثال، مطالعه جزوهی مبحث  دنباله و سری به همراه حل و بررسی پاسخ  50 تست، حدود سه ساعت زمان میخواهد که شما میتوانید در  دو جلسهی یک و نیم ساعته آن را مطالعه کنید.
 
 4-  تعدیل، تنظیم و ویرایش نهایی ساعتهای مطالعه موردنیاز برای مباحث مختلف:

با یک محاسبه ساده، کل ساعت مطالعه اختصاص داده شده به مباحث را  به دست آورید و آن را با میزان ساعتی که میخواهید در طول هفته مطالعه کنید، مقایسه کنید؛

اگر  مساوی بودند که مشکلی وجود ندارد و وارد  مرحله پنجم برنامه ریزی شوید.

اگر زمان کم آوردید یعنی ساعت موردنیاز شما برای مطالعه مباحث، بیشتر از میزان ساعت مطالعه شما در طول یک هفته است، بهتر میباشد که ابتدا تا حد امکان از میزان حجم کار تستی خود بکاهید و در صورت حل نشدن مشکل کمبود زمان، میتوانید مباحث کم اهمیت تر را کنار بگذارید.

(مثل مباحث فوق برنامه ها و حذف مباحث قوی برای دانش آموزان قویتر  و مباحث ضعیف تر برای دانش آموزان ضعیفتر، جهت نتیجه گیری بهتر در آزمونها). 

به طور مثال:میخواهید 30 ساعت در هفته، مطالعه داشته باشید ولی مدت زمان مورد نیاز برای مطالعهی مباحث موردنظرتان، حدود 35 ساعت است یا باید با توجه به گفتههای فوق، آن را به 30 ساعت کاهش دهید، یا باید ساعت مطالعهی خود را به 53 ساعت افزایش دهید.

اگر زمان زیاد آوردید، میتوانید  به حجم کار تستی خود اضافه کنید (یعنی به جای حل  50 تست در  دنباله و سری، 70 تا تست  را حل کنید.)

5-  پخش نهایی مباحث مطالعاتی در طول ایام هفته 

بعد از مشخص شدن مباحث درسی و مدت زمان مطالعهی هر کدام از آنها، حالا نوبت آن است که با توجه به برنامه هفتگی مدرسه و ایام تعطیلات، مباحث درسی را  در  طول ایام هفته پخش کنید.

چند نکته مهم در روند اجرایی برنامه:

■در صورت عقب افتادن از برنامه، بهتر است که از زمانهای خالی برنامه در روزهای آتی استفاده کنید تا در حد توان آن را جبران کنید.

■در ضمن، اگر برنامه مطالعه درسی خاص را زودتر از پیش بینی انجام شده، به پایان رساندید، میتوانید از زمان باقیمانده برای پوشش مباحث عقب افتاده برنامه یا مطالعه بیشتر سایر مباحث دیگر استفاده کنید.

■شما میتوانید در موارد خاص، زمان و ساعت مطالعه درسی را در طول هفته جابجا کنید.
 
(توجه کنید که در آینده این موضوع به صورت یک عادت درنیاید.)

■نباید عدم مطالعه بخشی از برنامه یا انجام ناقص آن، شما را از ادامه کار طبق برنامه منصرف کند. در این گونه موارد، برنامه را به روز اجرا کنید و نگران درسهای مطالعه نشده نباشید.

■در انتهای هر هفته، برنامه اجرا شده را تحلیل و بررسی کرده و با توجه به آن، برنامه هفته آینده خود را آماده کنید.  

■اختصاص 30 درصد زمان برای مطالعه دروس عمومی و 70 درصد برای دروس اختصاصی، نسبت مناسبی است.

چک لیست مطالعاتی ذیل را همیشه در طول یک هفته مطالعاتی خود، مدنظر قرار دهید:

مطالعه جزوه و کتاب حل تمرین و مثال کتاب تست کافی هر مبحث انجام تکالیف دبیران

مرور دروس و  خلاصه نویسی مطالعه آزمون هفتگ مطالعه تمام دروس تنوع درسی روزانه

 

 نمونه جدول برنامه ریزی پخش هفتگی: 

در مثال ذیل یک داوطلب تجربی  با سطح متوسط مخاطب فرض میشود که هفتهای حدود 30 ساعت مطالعه میکند و دو روز در هفته نیز تعطیل است. هر نوبت مطالعاتی معادل حدود 75  تا 90 دقیقه میباشد.

روز / جلسه	نوبت 1	نوبت 2	نوبت 3	نوبت 4	نوبت 5	نوبت 6
شنبه	زیست	ادبیات	شیمی
یکشنبه	ریاضی	عربی	جبرانی
دوشنبه	زیست	زبان	شیمی
سه شنبه	فیزیک	ادبیات	جبرانی
چهارشنبه	ریاضی	دینی	شیمی
پنجشنبه	زیست	عربی	فیزیک	زیست	شیمی
جمعه	زیست	ریاضی	زبان	فیزیک	زیست

هنری به نام هنر آزمون دادن

خیلی بلد بودم، امّا بد امتحان دادم ...

من وقت كم آوردم ...

بعد از درس ریاضی روحیه‌ام را باختم ...

سؤال دوم ریاضی باعث شد كلی از وقتم را تلف كنم ...

چون شب قبل نخوابیده بودم، سر درد شدیدی داشتم و ...

این جملات و جملاتی مشابه، سخنان رایج گروه بسیاری از داوطلبان است که پس از هر بار آزمون دادن، در مقام بیان مشکلات آزمونی خود مطرح می‏کنند. اغلب داوطلبان در برخورد با چنین مشکلاتی، نقص مطالعه را عامل اصلی می‌دانند و ترجیح می‌دهند با افزایش ساعات درسی، به مقابله و جبران این‌گونه مشکلات بپردازند. در حالی که چنین پیش‌آمدهایی یقیناً منشاء غیر مطالعاتی و غیر درسی دارد و برای اصلاح آن‌ها هم باید به روش‌هایی که در مسیر آماده‌سازی برای آزمون و نیز حضور در جلسه و برخورد با آزمون پرداخت و آن‏ها را اصلاح کرد. مجموعه‏ی این روش‌ها را تحت عنوان «هنر آزمون دادن» می‏شناسیم. پس چه بهتر به جای این كه بعد از امتحان، با حسرت از این موارد صحبت كنید. همین امروز تكلیف‌تان را با این قبیل مسائل روشن کنید و در آزمون‌های آزمایشی باقیمانده، با تمرین روی آن‌ها به مهارت لازم برای آزمون دادن دست پیدا کنید.
 
قبل از پرداختن به موضوع و روش‌های «هنر آزمون دادن» به چند نکته توجّه کنید.

الف)«هنر آزمون دادن» فراگیری روش‏هایی است که با کمک آن‏ها بتوانید به اندازه‌ی واقعی معلومات‌تان در آزمون نتیجه بگیرید. بنابراین در این بخش از کسب اطلاعات درسی سخنی نخواهیم گفت. 

ب )«هنر آزمون دادن» مجموعه‏ی روش‌های منطقی و هدفمندی است که به کار بستن آن‌ها، آزمون و شرایط پیرامونی آن را تحت اختیار و کنترل شما قرار می‌دهد. بنابراین در این بخش سخنی از روش‌های پیچیده و غیرمتعارف نیست که معمولاً با عناوین فریبنده‌ی مهندسی معکوس، وارونه، آسمان به زمین، زمین به آسمان و صدها عنوان پرطمطراق دیگر، فضای ذهنی شما را آشفته می‌سازد.

ج )مجموعه‌ی روش‌هایی که تحت عنوان «هنر آزمون دادن» بیان می‌شود، نیازمند تمرین و استفاده در قالب آزمون‌های آزمایشی است تا شرایط روحی، جسمی و فکری شما با این روش‌ها آمیخته شود. بنابراین انجام چنین روش‌هایی بدون تمرین حتی ممکن است نتایج وارونه‌ای هم داشته باشد.

 

و اکنون «هنر آزمون دادن»

 

گام اوّل: قبل از آزمون

●روزهای پیش از آزمون استراحت کافی داشته باشید.

●با فکر و اندیشه‌ی بی‌جا پیرامون نحوه‌ی برگزاری و شرایط اجرای آزمون در خودتان تولید اضطراب مخرّب نکنید.

●روزهای قبل هر آزمون آزمایشی را به تست زدن از منابعی كه قبلاً آن‌ها را حل كرده‌اید و مرور خلاصه‌ها و نكاتی كه بیش‌تر فرار هستند، بپردازید.

●از قبل نسبت به زمان پاسخ‌گویی هر درس و نیز موضوعاتی که به پاسخ‌گویی آن‌ها خواهید پرداخت، طرح و برنامه‌ی مشخصی داشته باشید.

 

گام دوم: در جلسه‌ی آزمون

آغاز:پیشنهاد می‌کنم آزمون را از درسی آغاز کنید که به آن تسلط بیش‌تری دارید. این کار سبب خواهد شد تا : اوّلاً در آن درس به موفقیت قابل انتظارتان دست پیدا کنید. ثانیاً احساس خوش‌آیندی از توفیق در شما به وجود بیاید و برای پاسخ دادن به سایر دروس انگیزه‌ی بالایی پیدا کنید و ثالثاً به دلیل تسلّط بر محتوای درس، سرعت بیش‌تری در پاسخ‌گویی داشته باشید و قدری از زمان را برای سایر دروس ذخیره کنید. امّا به این نکته توجّه داشته باشید که اگر پرسش‌های درسی که شما پاسخ‌گویی خود را با آن آغاز می‌کنید، برخلاف تصوّرتان دشوار باشد، ممکن است در روحیّه‌ی شما اثر معکوس داشته باشد. البتّه موضوع دشواری پرسش‌ها ممکن است در زمان پاسخ‌گویی دروس به ترتیب دفترچه‌هم وجود داشته باشد. پس لازم است در هر شرایطی به توصیه‌ی عمومی ما در جلسه‌ی آزمون عمل کنید.

 

روحیه:به‌هیچ عنوان اجازه ندهید چیزی باعث تضعیف روحیه‌ی شما شود. اگر پرسشی برای شما سخت است، احتمالاً برای دیگر داوطلبان هم سخت خواهد بود. پس لازم نیست بی‌جهت نگران باشید. در همان حال نفس عمیقی بکشید، چشم‏های خود را ببندید و به این فکر کنید که تا کنون بارها و بارها با پرسش‌های دشوار مواجه شده‌اید و همواره با اندکی صبر و تفکر از عهده‌ی حل آن‌ها برآمده‌اید و اکنون نیز همان اتفاق خواهد افتاد. سپس چشم‌ها را باز کنید و به پاسخ‌گویی بپردازید.

تعداد:یادتان باشد که‌همیشه در آزمون‌ها، تعدادی پرسش وجود دارند که برای جواب ندادن طراحی شده‌اند. این پرسش‌ها برای این هستند که سرعت عمل و قدرت تمرکز شما را برای برگزارکنندگان آزمون مشخّص کنند. ممکن است بپرسید این قدرت تمیز چگونه مشخص می‌شود؟ ساده است. می‌دانید که ارزش تست‌ها با یکدیگر مساوی است. ارزش یک تست دشوار با ارزش یک تست ساده برابر است. تفاوت آن‌ها در این است که شما در زمان صرف شده برای حل یک تست دشوار، می‌توانید به چند پرسش ساده پاسخ دهید. پس بهتر آن است که به تعداد پرسش‌های درست بیش‌تری پاسخ دهید. به‌همین دلیل خودتان را از قبل برای پاسخ ندادن به تعدادی از پرسش‌ها آماده کنید. 

مرور:اگرچه برای پاسخ‌گویی به پرسش‌ها وقت مشخصی به عنوان پیشنهاد تعیین شده است ولی پیشنهاد می‌کنیم این وقت را اندکی کاهش دهید. مثلاً به طور معمول برای پاسخ‌گویی دروس عمومی 75 دقیقه در نظر گرفته می‌شود که به صورت زیر تقسیم ‌بندی می‌شود.

زبان وادبیّات فارسی                    17 دقیقه

زبان عربی                                 20 دقیقه

فرهنگ و معارف اسلامی             18 دقیقه

زبان انگلیسی                             20 دقیقه

اگرچه وقت کلی 75 دقیقه، افزایش پیدا نمی‌کند امّا شما با حساب‌گری می‌توانید بهره‌ی خود را از این وقت بیش‌تر کنید. چگونه؟ کافی است قدری از این زمان‌ها بکاهید و بکوشید تا تعداد پرسش‌های تعیین شده را در زمان کم‌تری مثلاً هر درس در 15 دقیقه پاسخ دهید. این کار به شما کمک می‌کند تا در انتهای آزمون 15دقیقه وقت اضافه داشته باشید. این وقت اضافه به شما فرصت می‌دهد تا با آرامش خاطر به مرور پرسش‌های، پاسخ نداده و احیاناً مشکل‌دار خود بپردازید.

 

همین روش را برای دروس اختصاصی خود نیز عمل کنید. با کاستن از وقت پیشنهادی درآزمون اختصاصی داوطلبان گروه ریاضی و تجربی 25دقیقه و داوطلبان گروه انسانی 20 دقیقه زمان مرور خواهند داشت. به خوبی پیداست که این زمان با زمان اختصاص یافته به برخی دروس برابری می‌کند و طبیعتاً فرصت مناسبی برای بررسی پرسش‌های مشکل دار و دشوار آزمون است.

	ردیف آزمون	عنوان آزمون	زمان تعیین شده	زمان پیشنهادی
2	1	ریاضی	85 دقیقه	75 دقیقه
2	1	فیزیک	55 دقیقه	45 دقیقه
2	1	شیمی	35 دقیقه	30 دقیقه
مرور دفترچه‌ی شماره 2			-	25 دقیقه

 

 

	ردیف آزمون	عنوان آزمون	زمان تعیین شده	زمان پیشنهادی
2	1	زمین‌شناسی	20 دقیقه	20 دقیقه
3	1	ریاضی	47 دقیقه	40 دقیقه
3	2	زیست‌شناسی	36 دقیقه	30 دقیقه
3	3	فیزیک	37 دقیقه	30 دقیقه
3	4	شیمی	35 دقیقه	30 دقیقه
مرور دفترچه‌ی شماره 2			-	25 دقیقه

 

 

	ردیف آزمون	عنوان آزمون	زمان تعیین شده	زمان پیشنهادی
2	1	ریاضی	25 دقیقه	20 دقیقه
2	2	اقتصاد	10 دقیقه	10 دقیقه
3	1	ادبیّات اختصاصی	30دقیقه	25 دقیقه
3	2	عربی اختصاصی	20دقیقه	20 دقیقه
3	3	تاریخ و جغرافیا	25 دقیقه	20 دقیقه
3	4	علوم اجتماعی	15 دقیقه	15 دقیقه
3	5	فلسفه منطق	25 دقیقه	20 دقیقه
3	6	روانشناسی	15 دقیقه	15 دقیقه
مرور دفترچه‏ی شماره 2			-	20 دقیقه

خلاصه نویسی

آیا تا‌كنون به این موضوع فكر كرده‌اید كه هنگام مطالعه از چه روشی استفاده می‌كنید؟ یك روش مطالعه صحیح و اصولی می‌تواند بسیاری از مشكلات تحصیلی را از بین ببرد. بررسی‌های به عمل آمده گویای آن است افرادی كه در زمینه تحصیل موفق بوده‌اند، روش صحیحی برای مطالعه داشتند. یادگیری(learning) مساله‌ای است كه در سراسر طول زندگی انسان به‌ویژه در دوران دانش‌آموزی و دانشجویی اهمیت زیادی دارد. چرا كه دانش‌آموان و دانشجویان همیشه در معرض امتحان و آزمون قرار دارند و موفقیت در آن آرزوی بزرگشان است. 

شاید به افرادی برخورده باشید كه می‌گویند: همه كتاب‌ها و جزوه‌ها را می‌خوانم، اما موقع امتحان آنها را فراموش می‌كنم، یا من استعداد درس خواندن را ندارم، چون با اینكه همه مطالب را می‌خوانم اما همیشه نمراتم پایین است و یا... بسیاری از اینگونه مشكلات به نداشتن یك روش صحیح برای مطالعه بازمی‌گردد. عده‌ای فقط به حفظ كردن مطالب اكتفا می‌كنند، به‌طوری كه یادگیری معنا و مفاهیم را از نظر دور می‌دارند. این امر موجب فراموش شدن مطالب بعد از مدتی می‌شود، در واقع آنچه اهمیت دارد یادگیری معنا و مفهوم است، چیزی كه نمی‌توانیم و نباید از آن دور باشیم. برای آنكه مطلبی كاملا آموخته شده و با اندوخته‌های پیشین پیوند یابد، باید حتما معنا داشته باشد، در این صورت احتمال یادگیری بیشتر و احتمال فراموشی كمتر خواهد شد. بنابراین قبل از اینكه خود را محكوم كنیم به نداشتن استعداد درس خواندن، كمبود هوش، كمبود علاقه، عدم توانایی و سایر موارد، بهتر است نواقص خود را در مطالعه كردن بیابیم و به اصلاح آنها بپردازیم. در این صورت به لذت درس خواندن پی خواهیم برد. اولین قدم در این راستا آن است با اندكی تفكر عادت‌های نامطلوب خود را در مطالعه یافته و سپس عادت‌های مطلوب را جایگزین آن كنیم. 

شیوه صحیح مطالعه، چهار مزیت عمده زیر را به دنبال دارد: 

1 -زمان مطالعه را كاهش می‌دهد.
2 -میزان یادگیری را افزایش می‌دهد.
3 -مدت نگهداری مطالب در حافظه را طولانی‌تر می‌كند.
4 -به‌خاطر‌سپاری اطلاعات را آسان‌تر می‌سازد.
برای داشتن مطالعه‌ای فعال و پویا نوشتن نكات مهم در حین خواندن ضروری است تا برای مرور مطالب، دوباره كتاب را نخوانده و در زمانی كوتاه از روی یادداشت‌های خود مطالب را مرور كرد. یادداشت‌برداری، بخشی مهم و حساس از مطالعه است كه باید به آن توجهی خاص داشت. چون موفقیت شما را تا حدودی زیاد تضمین خواهد كرد و مدت زمان لازم برای یادگیری را كاهش خواهد داد. خواندن بدون یادداشت‌برداری یك علت مهم فراموشی است.

6 روش مطالعه 

1 -خواندن بدون نوشتن: روش نادرست مطالعه است. مطالعه فرآیندی فعال و پویا است و برای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درك صحیح مطالب استفاده كرد. باید با چشمان خود مطالب را خواند، باید در زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا كرد و نكات مهم را یادداشت كرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال و همه‌جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز، خصوصا«قبل از امتحان، بتوان از روی نوشته‌ها مرور كرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا» به‌خاطر سپرد.

2 -خط كشیدن زیر نكات مهم: این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر است ولی روش كاملی برای مطالعه نیست چرا كه در این روش بعضی از افراد به‌جای آنكه تمركز و توجه روی یادگیری و درك مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط كشیدن زیر نكات مهم می‌گردد. حداقل روش صحیح خط كشیدن زیر نكات مهم به این صورت است كه ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را كاملا درك كنند و سپس زیر نكات مهم خط بكشند نه آنكه در كتاب به‌دنبال نكات مهم بگردند تا زیر آن را خط بكشند. 

3 -حاشیه‌نویسی: این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روشی كامل برای درك عمیق مطالب و خواندن كتب درسی نیست ولی می‌تواند برای یادگیری مطالبی كه از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.

4 -خلاصه‌نویسی: در این روش شما مطالب را می‌خوانید و آنچه را كه درك كرده‌اید به‌صورت خلاصه به روی دفتری یادداشت می‌كنید كه این روش برای مطالعه مناسب است و از روش‌های قبلی بهتر می‌باشد چرا كه در این روش ابتدا مطالب را درك كرده سپس آنها را یادداشت می‌كنید اما باز هم بهترین روش برای خواندن نیست.

5 -كلید‌برداری: كلید‌برداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نكات مهم است. در این روش شما بعد از درك مطالب، به صورت كلیدی نكات مهم را یادداشت می‌كنید و در واقع كلمه كلیدی كوتاه‌ترین، راحت‌ترین، بهترین و پر‌معنی‌ترین كلمه‌ای است كه با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به‌خاطر آورده می‌شود.

6 -خلاقیت و طرح شبكه‌ای مغز: این روش بهترین شیوه برای یادگیری خصوصا فراگیری مطالب درسی است. در این روش شما مطالب را می‌خوانید بعد از درك حقیقی آنها نكات مهم را به زبان خودتان و به صورت كلیدی یادداشت می‌كنید و سپس كلمات كلیدی را به روی طرح شبكه‌ای مغز می‌نویسد (در واقع نوشته‌های خود را به بهترین شكل ممكن سازماندهی می‌كنید و نكات اصلی و فرعی را مشخص می‌كنید) تا در دفعات بعد به جای دوباره‌خوانی كتاب، فقط به طرح شبكه‌ای مراجعه كرده و با دیدن كلمات كلیدی نوشته شده به روی طرح شبكه‌ای مغز، آنها را خیلی سریع مرور كنید. این روش درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش می‌دهد و درس خواندن را بسیار آسان می‌كند و بازده مطالعه را افزایش می‌دهد.
در اینجا به اختصار روش مناسب برای خلاصه‌برداری و مطالعه درس‌های مختلف را مطرح می‌كنیم:

1)خلاصه‌نویسی درس‌های فرمولی و قاعده‌دار 

الف-درس‌های شاخه ریاضیات (آمار، ریاضیات جدید، جبر و احتمال، ریاضیات گسسته، حسابان، ریاضیات، حساب دیفرانسیل، هندسه و هندسه تحلیلی و...) فیزیك و شیمی، منطق، گرامر انگلیسی، قواعد عربی، دستور زبان فارسی و آیین نگارش، اقتصاد، آرایه‌های ادبی، عروض و قافیه در این گروه جای می‌گیرند.

ب-خلاصه این درس‌ها، از طریق یادداشت فرمول‌ها و قواعد، رسم نمودارهای لازم و طبقه‌بندی دقیق اجزای هر مبحث فراهم می‌آید.
برای هر مورد دست‌كم دو نمونه به‌عنوان مثال ثبت می‌گردد. ضمنا، چون اغلب قواعد، گاهی به وسیله موارد استثنایی و تبصره‌ها نقض می‌شود، این نكات خلاف قاعده نیز باید یادداشت و آموخته شود. در واقع، اهمیت استثناها از قواعد خیلی بیشتر است و عموما، سوالات مهم و اساسی در امتحانات و كنكور دانشگاه‌ها از میان این مطالب استخراج می‌گردد.
در درس‌های همگروه ریاضیات، توجه به این نكته ضروری است كه توانایی حل مسایل با توانایی تست‌زنی خیلی تفاوت دارد و مورد دوم بسیار دشوارتر و مستلزم تمرین و تكرار فراوان است.

ج-درس‌های این گروه را همه روزه در برنامه درسی آموزشگاه و خانه بگنجانید و پیوسته در رفع ابهامات خود در كوتاه‌ترین زمان اقدام كنید.
بهترین زمان برای مطالعه و انجام تكالیف و تمرین‌ها در این درس‌ها، وقتی است كه شب استراحت و خواب كافی كرده باشید، یعنی صبح‌ها از ساعت 5 تا 6:30 و عصرها از ساعت 3 تا 7. هرگز این امر را به شب و قبل از خواب موكول نكنید، زیرا در آن زمان ذهن و مغز شما آمادگی، كارآیی و بازدهی لازم را برای مطالعه دروس قاعده‌دار ندارد.

2)خلاصه‌نویسی درس‌های تشریحی و گسترده (حفظ كردنی)
الف-درس‌هایی از قبیل بینش‌اسلامی، معارف، تاریخ، تاریخ‌شناسی، جغرافیا (در همه گرایش‌ها) تاریخ ادبیات، جامعه‌شناسی، مطالعات اجتماعی، علوم اجتماعی، روانشناسی، فلسفه، زیست‌شناسی گیاهی و جانوری، زمین‌شناسی، ادبیات (بخش‌های مربوط به قالب‌ها و شیوه‌های نویسندگی) زبان‌شناسی و شیمی (بخش‌های تعریفی و تشریحی) جزو این گروه هستند.
ب-می‌باید كل هر فصل یا گفتار را با دقت بخوانید و مطالب اساسی و مهم را به شكلی برجسته مشخص سازید (به وسیله ماژیك‌های فسفری) آنگاه نكات مشخص شده را در یك دفتر جداگانه یادداشت كنید. در واقع، اگر بتوانید هر 10 صفحه مطلب را تقریبا در یك صفحه خلاصه كنید به هدف خود رسیده‌اید.
ج-بهترین زمان برای مطالعه، یادگیری و خلاصه‌برداری درس‌های این گروه، شب از ساعت 9 تا 12 می‌باشد، زیرا ذهن و مغز شما در این ساعات آمادگی حفظ و تجزیه و تحلیل درس‌های حفظی را دارد و حتی، در خواب هم این مطالب، به‌طور ناخودآگاه، مرور می‌شود هرگز مطالعه این درس‌ها را به صبح زود یا عصر موكول نكنید، چون انرژی مغز تلف می‌گردد و بازدهی مناسب ندارد.
د-در روزهای تعطیل، از ساعت 9 تا 12 صبح هم می‌توانید به این دروس بپردازید. بعد از مطالعه مباحث این گروه استراحت و خواب به اندازه مناسب ضروری است.

3)خلاصه‌نویسی و یادگیری لغات و اصطلاحات كلیدی و دشوار 

الف-درس‌هایی نظیر زبان انگلیسی، زبان عربی و ادبیات فارسی، بدون تسلط بر لغات و اصطلاحات اساسی، قابل فهم و یادگیری نیستند. حتی در برخی از درس‌های علوم پایه و علوم انسانی به‌ویژه، فیزیك، شیمی، آمار، روانشناسی و مطالعات اجتماعی و اقتصادی، اصطلاحات خاصی وجود دارد كه فهم آنها پیش‌نیاز و زیربنای درك مطالب كلی‌تر آن درس‌هاست.

ب-باید واژه‌ها و اصطلاحات مورد نظر كه نقش ریشه‌ای در هر بحث دارند، شناسایی و در یك دفتر جیبی گردآوری شوند. علاوه بر این، لغات چند معنایی، متضادها، مترادف‌ها و آنهایی كه ارزش املایی و نگارشی خاصی دارند، به همراه لغات متشابه، افعال بی‌قاعده و درست و غلط‌های نگارشی از داخل متن درس‌ها، توضیحات آخر هر درس، پاورقی‌ها، بخش‌های واژه‌نامه و دایره‌المعارف آخر كتاب‌ها استخراج و در آن دفتر ثبت گردد. باید توجه داشت كه گاه، یك كلمه ناتركیب یا اصطلاح در خارج از متن یك معنی و در داخل متن معنای دیگری می‌یابد. این موارد هم دقیقا باید یادداشت شود. این دفتر جیبی را باید همواره، همراه خود داشته باشید و در هر فرصت مناسب (حتی زنگ‌های تفریح، در طی مسیر خانه و دبیرستان، كوتاه‌ترین زمان‌ها) از آن استفاده كنید، آنها را مطالعه كنید و به‌خاطر بسپارید.

استفاده از نوارهای صوتی و تصویری وCDهای آموزشی برای تقویت مكالمه و ترجمه در درس‌های انگلیسی و عربی، امری الزامی و اجتناب‌ناپذیر است. همچنین، تهیه داستان‌ها و مطالب كوتاه به این دو زبان، قدرت یادگیری، درك مطلب و توانایی ترجمه را در شما افزایش می‌دهد. سخن گفتن با دوستان یا كسانی كه اهل این زبان‌ها هستند و گوش دادن به اخبار و برنامه‌هایی كه از طریق رادیوها و تلویزیون‌های ایران و جهان، به زبان عربی و انگلیسی پخش می‌شود نیز كمك شایانی به تسلط شما بر زبان‌های دیگر خواهد كرد.

ج-برای به‌خاطر سپردن و درك مفاهیم زبان و ادبیات فارسی هم، بهترین كار، مطالعه مستمر كتب غیر‌درسی، داستان‌ها، اشعار زیبا، نشریات است. ضمنا، عادت دادن خود به نویسندگی، سبب لذت بردن بیشتر از آموخته‌ها و كاربرد مفید آنهاست.

4)یادگیری بخش‌های مهم درك مطلب، نمودارها، پاورقی‌ها، جداول و توضیحات زیر تصاویر هر درس

الف-این موارد نیز باید با رنگ‌های چشمگیر و برجسته (به وسیله ماژیك‌های فسفری) جدا گردد. آوردن مطالب این گروه در دفتر خلاصه‌نویسی، دشوار و وقت‌گیر است و نیازی به این كار نیست. در زمان مطالعه برای امتحان یا تست‌زدن، كلیه مطالب یاد شده را از روی كتاب‌ها بخوانید و یاد بگیرید. 

ب-لازم به ذكر است كه در اغلب آزمون‌های سراسری، گاه تا یك‌سوم سوالات از این بخش‌های به ظاهر كم اهمیت می‌آیند. از نظر طراحان سوال و برنامه‌ریزان آزمون سراسری تمام مطالبی كه در گروه بالا می‌گنجد به همراه دایره‌المعارف‌های پایان برخی كتاب‌ها و مطالبی كه تحت عنوان مطالعه آزاد یا اختیاری می‌آید، جزو درس است و باید از آنها سوال طرح شود.

5)تهیه جدول برای برخی مطالب فرار

یك روش مفید، علمی و اصولی برای یادگیری مكتب‌های ادبی، سبك‌های ادبی، انواع ادبی، وزن و قالب شعری و تاریخ ادبیات ابتدای هر درس، تهیه جدول‌های جداگانه است كه در هر ستون آن یك بخش از مطلب آورده شود؛ عنوان: تاریخچه، پدیدآورندگان، تكامل‌دهندگان، تعریف، نام آثار، موضوع آثار، سبك آثار و ذكر نمونه‌های لازم.

هشت باور غلط در ماه رمضان !

  آقا بعد از افطار، سست می‌شم. آخه می‌دونید، من سحری نمی‌خورم و موقع افطار که می‌شه، می‌خوام سفره را ببلعم. آقا فقط موقع سحری معمولاً بلند می‌شم، حسابی آب می‌خورم تا در طول روز تشنه نشم. اما ظهر که می‌شه، تشنگی خیلی بهم فشار می‌آورد. قرار بود درس‌های پایه را مرور کنم. اینطوری خیلی افت مطالعه دارم. از طرف دیگه هم هر سال خدا به من لطف داشته و روزه‌هایم را گرفتم. الآن فقط نگران درس‌هایم هستم.

1- باور غلط:در ماه رمضان معمولاً ساعت مطالعه داوطلبان کاهش می‌یابد. 

شما وقت برای خوردن ناهار و شام نمی‌گذارید. چنانچه از برنامه‌ی غذایی مناسبی در طول ماه مبارک بهره بگیرید، اتفاقاً می‌توانید بر ساعت مطالعه‌ی خود بیافزایید، چرا که می‌گویند، اندرون از طعام خالی دار تا در آن نور علم و معرفت بینی. پس بهتر است بعد از سحري نخوابيد و درس بخوانيد و يك ساعت بعد از افطار، درس خواندن خود را مجدداً شروع كنيد. برای بسیاری از دانش‌آموزان زرنگ، ماه رمضان، ماه نزدیک شدن به خدا و ماه نزدیک شدن به رشته و دانشگاه مطلوب است.

2- باور غلط:خوردن قند و چیزهای شیرین در سحری نمی‌گذارد که گرسنه شویم.

اتفاقاً چون مواد شیرین، قند خون را بالا می‌برند، ترشح انسولین را تحریک می‌کنند و در نتیجه، قند خون به سرعت پایین می‌افتد. آن وقت شما می‌مانید و یک شکم که قرار است تا 12 ساعت قار و قور کند. با خوردن کربو‌هیدارت‌های مرکب اصطلاحاً دیر هضم مثل حلیم بدون شکر و نان سبوس‌دار، خرما و کشمش، نسبت قند خود را متعادل نگه دارید و متعادل مطالعه کنید.

3- باور غلط:در سحری تا می‌توانید، آب و چایی و قهوه بخورید تا تشنه نشوید.

فرو کردن شیر آب در دهان و خوردن آب زیاد جز سنگین شدن شما فایده‌ای ندارد. خوردن چای زیاد هنگام سحر– گلاب به روی‌تان– ادرار آور است و باعث می‌شود کلی آب و املاح لازم از بدن دفع شود. قهوه و نوشابه هم همین‌طور. بعد از سحری به مطالعه‌ی دروس تخصصی و مهم بپردازید. در این هنگام شما غذا خورده‌اید و قبل از آن هم استراحت کرده‌اید، پس همه چیز برای یک مطالعه‌ی خوب، مهیاست.

4- باور غلط:در سحر، خوردن سبزی موجب رفع تشنگی در طول روز می‌شود.

برخلاف انتظار، خوردن سبزی علاوه بر مشکل نفخ، موجب کشیده شدن آب به درون روده می‌شود و تشنگی به همراه می‌آورد. سبزی پخته و میوه‌ی متناسب بخورید. خوردن آب لیمو اکسیر رفع تشنگی است. اینکه به هر دو تکلیف درسی و دینی خود به خوبی برسید، حس خوبی به آدم دست می‌دهد. به شما تبریک می‌گویم.

5- باور غلط :غش کردن روزه‌دار، به خاطر گرسنگی و پایین افتادن قند است. 

این‌ها علامت افت فشار خون است و معمولاً موقع بعد‌از‌ظهر، سراغ آدم می‌آید. بعد‌ازظهر‌ها هر چه بیشتر استراحت کنید - بین افطار تا سحر مایعات بیش‌تر خصوصاً دوغ بنوشید- به افطار و سحری‌تان کمی نمک اضافه کنید. بهتر است قبل از افطار به مطالعه‌ی دروسی بپردازید که یا به آن‌ها علاقه دارید و یا در آن‌ها تسلط بیش‌تری دارید.

6- باور غلط:ترش کردن در هفته‌ی اول، طبیعی است.

این حالت مال تغذیه‌ی نادرست است. آ ب خیلی سرد یا خیلی گرم ننوشید، از خوردن تخم مرغ و کلم و حبوبات پوست‌دار و ترشی، حتی‌الامکان خودداری کنید. 1 ساعت قبل از اذان صبح بیدار شوید تا سر فرصت سحری بخورید. درخوردن زولبیا و بامیه، سوسیس و کالباس و سس مایونز، خامه و سرخ کردنی‌ها، افراط نکنید. 

7- باور غلط:روزه باعث ضعیف شدن چشم و بالا رفتن نمره‌ی عینک می‌شود. 

سیاه رفتن چشم و تاری چشم در بیش‌تر روزه‌دارها هیچ ربطی به چشم ندارد و به خاطر پایین افتادن قند خون است. کم‌خونی در خانم‌ها عموماً دامن‌گیر است و درمانش و تحملش بسیار ساده‌تر است و در آقایان مراجعه به پزشک، فوراً باید انجام شود.

8- باور غلط:بوی بد دهان به علت گرسنگی است و با مسواک درست نمی‌شود.

85 درصد علت بدبویی دهان، فساد بقایای غذا در دهان است. مسواک و نخ دندان نشانه‌ی شخصیت شماست. زبان‌تان را هم مسواک بزنید.

ماست به رفع بوی بد دهان کمک زیادی می‌کند. سیر، پیاز و ادویه کمتر مصرف کنید. توصیه می‌شود، افطاری و شام را 5/1 تا 2ساعت جدا کنید. البته اگر هم یکی شد، زیاد اشکالی ندارد. بهتر است پرخوری نکنید .شب حتماً تا 1 1 بخوابید و سعی کنید تا 1 ساعت قبل از اذان، بیدار شوید و بعد از سحری بیدار بمانید برای اینکه شب‌ها زود بخوابید، دوش آب گرم و خوردن شیر با 2 تا 3 خرما، معجزه می‌کند. 

(دیدن سریال آخر شب را بی‌خیال شوید.)

توصیه های پایانی

تصور کنید که شما صاحب یک باغ سیب هستید. چند هفته است که صبح تا شب زحمت کشیده‌اید و سیب‌ها را چیده و قشنگ داخل کارتن چیده‌اید. قرار است صبح، مش رمضان بیاید و سیب‌ها را بار زده و ببرد. حالا تصور کنید، صبح شده و دارید کارتن‌ها را بار می‌زنید که یک‌دفعه می‌بینید، ای دل غافل. چند تا درخت هنوز هست که یادتان رفته است آن‌ها را بچینید. از آن طرف هم این مش‌رمضان، دارد بوق می‌زند که یالا یالا. خوب در این لحظه، چه می‌کنید؟ چند صد کارتن چیده شده را بار می‌زنید!؟ یا می‌روید و آن دو تا درخت را هم می‌چینید!

1-درس جدید نخوانید. 

دیگر بس است. اگر شما80% از مباحث کنکور را با کیفیت 100% خوانده باشید، بهتر از داوطلبانی هستید که 100% مباحث کنکور را با کیفیت 80% خوانده‌اند. خلاصه اینکه ماه آخر، وقت "جدید‌خوانی" نیست، بلکه وقت "دوباره‌خوانی" است. فقط باید مرور کنید. اما چگونه؟ جواب این سؤال برمی‌گردد به این که شما موقع درس‌خواندتان طی سال تحصیلی، چگونه درس خوانده باشید. اگر در طول سال، جزو آن دسته از داوطلبانی بودید که موقع درس‌خواندن و تست‌زدن، با علامت‌گذاری جلو می‌رفتید و مشخص می‌کردید که کجاها ضعف‌تان بیش‌تر است و کدام تست‌ها را اشتباه زده‌اید، خوش به حال‌تان. کارتان ساده می‌شود . برای "دوباره خوانی" می‌توانید از مرور همان تست‌های نشانه‌گذاری شده استفاده کنید. البته اهمیت تست‌زنی در دروس اختصاصی بیش‌تر از دروس عمومی است. دروس عمومی (به ویژه دو درس ادبیات و معارف) را می‌توانید با خلاصه‌نویسی و یا نشانه‌گذاری‌هایی که در کتاب ایجاد کرده‌اید، دوره کنید.

2- مرور کنید. 

هنگام مرور یا به اصطلاح دوره‌ی مباحث درسی باید به دو نکته مهم توجه کنید. اول این که همیشه از درس‌ها و مباحثی شروع به دوره کنید که ضعف بیش‌تری در آن‌ها احساس می‌کنید و دوم این که اولویت را بدهید به مرور درس‌ها و مباحثی که مدت بیش‌تری از مطالعه‌شان گذشته است. اما حواس‌تان به این نکته هم باشد که برای مرور لازم نیست که کل مطالب با همه‌ی جزئیات آن را بخوانید. اگر خلاصه‌نویسی کرده‌اید، بهترین زمان استفاده از آن‌ها، همین الآن است. 

3- همیشه مطمئن‌ترین راه این است كه یك‌بار دیگر، درست سعی كنیم.

برای درس‌هایی مانند ریاضیات و فیزیک، اهمیت تست‌زنی بیش‌تر از مطالعه‌ی متن کتاب و جزوه درسی است. حل مفهومی تست‌های کمتر و یادگیری عمیق‌تر مفاهیم درسی، به حل سطحی و روخوانی تست‌های فراوان ارجحیت دارد، یعنی اگر شما 100 تست فیزیک را 10 بار بزنید و مرور کنید و با ریزه‌کاری‌های طرح تست آشنا شوید، خیلی مؤثرتر است از این که، 1000 تست فیزیک را یک بار و یکجا بزنید و بگذرید. برای ریاضی و فیزیک دست به قلم شوید و تا رسیدن به جواب نهایی، تست را دنبال کنید. اما در مرور درس‌هایی مانند معارف، ادبیات و زیست‌شناسی، اهمیت مطالعه‌ی متن کتاب و جزوه‌ی درسی بیش‌تر است از حل تمرین یا تست‌های متعدد. البته در مباحثی از دروس شیمی یا زیست‌شناسی که با حل مسأله سر و کار دارید (مثلاً مبحث استوکیومتری در درس شیمی یا مبحث ژنتیک در درس زیست‌شناسی)، به تست‌زنی بیش‌تری احتیاج خواهید داشت. در مرور درس‌هایی مانند عربی و زبان انگلیسی هم بهتر است که تست‌های ترکیبی از قواعد، متن و ترجمه کار کنید.

4-به تست‌های جامع، یورش ببرید.

 تست‌های موضوعی، دیگر بس است. اگر می‌خواهید آنچه خوانده‌اید، به بهترین شیوه مرور شود ( به ویژه در دروس اختصاصی)، بروید سراغ "تست‌های کلی" و در میان مجموعه‌های موجود از "تست‌های کلی"، فقط و فقط وقت‌تان را بگذارید، هر چند که دفترچه‌ای زدن تست‌ها (اول عمومی‌ها و بعدش هم دروس اختصاصی به همان ترتیب دفترچه)، جلسه‌ی کنکور را بیش‌تر برای‌تان شبیه‌سازی می‌کند. اما حقیقت این است که چندان فرق نمی‌کند. این "تست‌های کلی" را یا درس به درس بزنید و یا دفترچه‌ای. مهم این است که وقت پیشنهادی را برای هر درس رعایت کنید و تا آنجا که برای‌تان ممکن است، خودتان را در وضعیتی قرار دهید که جلسه‌ی کنکور در ذهن‌تان تداعی شود. مثلاً در یک اتاق خلوت روی صندلی بنشینید و همان طور رسمی (یا اسپرت) لباس بپوشید که قرار است روز امتحان بپوشید. بعد هم وقت بگیرید و شروع کنید به تست زدن. تکرار و تمرین مداوم این کار، روز کنکورتان را به مراتب کم استرس‌تر و قابل تحمل‌تر می‌کند.

5 –درست برنامه‌ریزی کنید.

بهتر است قبل از اینكه شروع به راه رفتن از نردبان موفقیت كنید، مطمئن شوید آن را روی ساختمان درست گذاشته باشید. برای برنامه‌ریزی درست، ابتدا فهرست کاملی از تمام منابع و مباحثی که قرار است در دروس مختلف مرور کنید، تهیه کنید. سپس تخمین بزنید که مرور هر کدام از مباحثی که قرار است مطالعه شود، حدوداً به چه مدت زمانی احتیاج دارد و سپس تخمین بزنید که مجموعاً برای یک مرور جامع، به چه مدت زمانی احتیاج دارید. فهرست تمام مباحث و منابعی را که می‌خواهید در هر هفته مطالعه کنید، تهیه کرده و یک برنامه‌ی یک هفته‌ای برای خود بنویسید. در برنامه‌ریزی هر روزتان، سعی کنید تعداد دروسی که برای مرور در یک روز کامل انتخاب می‌کنید، کمتر از 3 درس نباشد و اولین مبحث درسی که می‌خواهید در یک روز مطالعه کنید، مشکل‌ترین درس یا مبحث آن روزتان باشد. هر چه به کنکور نزدیک‌تر می‌شویم، وقت دروس عمومی را (که ماهیتاً حفظی‌ترند و احتمال فراموشی‌شان بیش‌تر است)، باید در برنامه‌ی درسی‌تان بیش‌تر کنید . البته این حرف به این معنی نیست که عمومی‌ها را بیشتر از اختصاصی‌ها بخوانید، بلکه منظور این است که اگر به عنوان مثال، تا همین یک ماه گذشته، نسبت ساعات مطالعه‌ی دروس اختصاصی به عمومی در برنامه درسی شما 80 به 20 بوده، این نسبت را باید در یک ماه آخر به 70 به 30 و یا حتی 60 به 40 برسانید.

6-خیال نکنید که فقط خودتان استرس دارید.

این ماه آخر و روزهای پایانی، هیچ وقت و برای هیچ کدام از داوطلبان کنکور، روزهای خوب و خوشایندی نبوده و نیست. همه‌ی کنکوری‌ها، حتی آن‌هایی که قرار است رتبه بیاورند و در رشته‌ی دلخواه‌شان قبول شوند، هیچ وقت از این روزهای پایانی خوش‌شان نیامده و نمی‌آید. پس نگران نباشید. خیال نکنید که فقط خودتان هستید که استرس دارید و کمی می‌ترسید. خیال نکنید که فقط خودتان هستید که احساس می‌کنید، هر چه خوانده‌اید از یادتان رفته؛ نه. حتی خیلی از آن‌هایی که امسال، سال دوم کنکورشان است، با خودشان فکر می‌کنند که پارسال همین موقع، اوضاع‌شان بهتر بوده و آمادگی بیش‌تری برای کنکور داشتند. البته نه آن‌ها درست فکر می‌کنند، نه شما. اما دانستن همین نکته‌ی ساده که شما در چنین احساسات عجیب و غریبی تنها نیستید و رقبای دیگرتان هم با شما هم درد و هم‌داستان‌اند، به شما کمک می کند که با این قبیل احساسات منفی، راحت‌تر کنار بیایید و به اعصاب‌تان مسلط باشید. مطمئن باشید جایی هست كه جز تو، هیچ كس نمی‌تواند آن را پر كند و كاری هست كه جز تو، كسی قادر به انجامش نیست.